ผู้ตรวจสอบภายใน และ ผู้สอบบัญชี

หากบัญชีคือระบบไหลเวียนของธุรกิจ งานตรวจสอบก็คือการทำหน้าที่เป็น “ระบบภูมิคุ้มกัน” เพื่อให้แน่ใจว่าองค์กรดำเนินงานอย่างโปร่งใส ถูกต้องตามกฎระเบียบ และมีการบริหารจัดการที่ดี ผู้ตรวจสอบภายในและผู้สอบบัญชีจึงเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญต่อการเสริมความน่าเชื่อถือให้กับทั้งองค์กรและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

ภาพรวมของอาชีพผู้ตรวจสอบภายในและผู้สอบบัญชี (Auditor)

บทบาทและความรับผิดชอบหลัก: ผู้ตรวจสอบภายในมีหน้าที่ตรวจสอบกระบวนการทำงานภายในองค์กรเพื่อประเมินความเสี่ยง ประสิทธิภาพการควบคุมภายใน และการปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ ส่วนผู้สอบบัญชี (ผู้ตรวจสอบภายนอก) จะตรวจสอบงบการเงินเพื่อแสดงความเห็นว่างบการเงินนั้นแสดงข้อมูลอย่างถูกต้องตามมาตรฐานการบัญชีหรือไม่

ประเภทขององค์กร/อุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง: ผู้ตรวจสอบภายในมักอยู่ในองค์กรขนาดใหญ่ที่มีหน่วยงานควบคุมภายใน ขณะที่ผู้สอบบัญชีมักทำงานในสำนักงานสอบบัญชี หรือบริษัทตรวจสอบบัญชีที่ให้บริการกับลูกค้าหลายองค์กร

ความสำคัญของอาชีพในระบบเศรษฐกิจ/ธุรกิจ: อาชีพนี้ช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริหาร นักลงทุน หน่วยงานกำกับ และสาธารณชนว่าองค์กรมีความโปร่งใส ปฏิบัติตามกฎหมาย และมีระบบควบคุมภายในที่ดี

แนวโน้มและความต้องการของตลาดแรงงาน: ความต้องการผู้เชี่ยวชาญด้านการตรวจสอบยังคงมีสูง เนื่องจากองค์กรให้ความสำคัญกับความเสี่ยง ความโปร่งใส และธรรมาภิบาล อีกทั้งยังสอดคล้องกับกฎหมายใหม่ ๆ ที่ต้องมีระบบตรวจสอบที่เข้มแข็ง

คุณสมบัติและความรู้ที่จำเป็น

วุฒิการศึกษาที่เหมาะสม: ปริญญาตรีสาขาบัญชี หรือสาขาอื่นที่เกี่ยวข้องกับการบริหาร การเงิน หรือการควบคุมภายใน

ทักษะที่สำคัญ (Hard Skills): ความรู้ด้านการตรวจสอบบัญชีและระบบควบคุมภายใน ความเข้าใจมาตรฐานการสอบบัญชี (ISA) และมาตรฐานการรายงานทางการเงิน (TFRS), การวิเคราะห์ความเสี่ยง และการจัดทำรายงานการตรวจสอบ

ทักษะที่จำเป็น (Soft Skills): การสังเกต การคิดวิเคราะห์อย่างมีเหตุผล ความเป็นกลาง การสื่อสารและเขียนรายงานอย่างมืออาชีพ ความสามารถในการจัดการเวลา และการทำงานร่วมกับผู้อื่น

คุณสมบัติส่วนตัวที่เอื้อต่ออาชีพ: คนที่ชอบตรวจสอบรายละเอียด มีจริยธรรมในวิชาชีพสูง กล้าแสดงความเห็นเชิงวิเคราะห์ และมองหาจุดที่สามารถพัฒนาองค์กรได้

เส้นทางอาชีพและความก้าวหน้า

ตำแหน่งเริ่มต้นสำหรับนักศึกษาจบใหม่: Audit Assistant, Internal Audit Staff, Junior Auditor

เส้นทางการเติบโตในสายอาชีพ: สามารถเติบโตเป็น Senior Auditor, Audit Manager, Internal Audit Director หรือ Partner ในสำนักงานสอบบัญชี

โอกาสในการพัฒนาความเชี่ยวชาญ: การสอบใบอนุญาต เช่น ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต (CPA), Certified Internal Auditor (CIA), หรือการอบรมตามมาตรฐาน COSO, ISO และการวิเคราะห์ความเสี่ยง (Risk Management)

โอกาสในการเปลี่ยนสายงาน/อุตสาหกรรม: สามารถต่อยอดสู่งานด้านบริหารความเสี่ยง (Risk Management), Compliance, หรือ Financial Control ในองค์กรภาคธุรกิจและสถาบันการเงิน

ความท้าทายและข้อควรพิจารณา

ความกดดันและความท้าทายในงาน: ต้องสามารถทำงานในกรอบเวลาที่จำกัด ตรวจสอบข้อมูลจำนวนมาก และประเมินความเสี่ยงได้อย่างแม่นยำ พร้อมรับมือกับการปฏิเสธหรือแรงต้านจากผู้ที่ถูกตรวจสอบ

ข้อจำกัด/ข้อเสียที่ควรทราบ: งานอาจมีการเดินทางบ่อย (โดยเฉพาะในสำนักงานสอบบัญชี), ต้องเรียนรู้มาตรฐานใหม่ ๆ ตลอดเวลา และอาจรู้สึกกดดันในการรักษาความเป็นกลางและความถูกต้อง

การเตรียมตัวรับมือกับความเปลี่ยนแปลงในอนาคต: ควรศึกษาการใช้เทคโนโลยีในการตรวจสอบ เช่น Audit Analytics, โปรแกรม CAATs รวมถึงการติดตามกฎหมายและแนวโน้มความเสี่ยงใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นในโลกธุรกิจ

คำแนะนำสำหรับนักศึกษาจบใหม่

การเตรียมตัวก่อนเข้าสู่ตลาดแรงงาน: ฝึกฝนการทำ Case Study ทางการเงิน เรียนรู้โครงสร้างของงบการเงิน และฝึกวิเคราะห์ความเสี่ยงขององค์กรผ่านกิจกรรมหรือการฝึกงาน

การพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง: ศึกษาหลักการควบคุมภายใน การตรวจสอบภายใน และเข้าร่วมอบรมหลักสูตรเกี่ยวกับธรรมาภิบาลองค์กร (Corporate Governance)

การสร้างเครือข่าย: เข้าร่วมสมาคมผู้สอบบัญชีหรือเครือข่ายผู้ตรวจสอบภายใน เช่น IIA Thailand, เพื่อเพิ่มโอกาสเรียนรู้จากผู้มีประสบการณ์และหางานในสายนี้

การค้นหาความสนใจและความถนัดของตนเอง: หากคุณชอบการตั้งคำถาม มองหาความเสี่ยง และเชื่อในความถูกต้อง งานตรวจสอบคือเวทีให้คุณได้ใช้ทั้งความรู้ ความช่างสังเกต และจริยธรรมอย่างเต็มที่

ผู้ตรวจสอบภายในและผู้สอบบัญชี คือแนวป้องกันที่สำคัญขององค์กรในการสร้างความมั่นใจ ความโปร่งใส และการดำเนินงานตามหลักธรรมาภิบาล หากคุณเป็นคนช่างสังเกต มีความคิดเป็นระบบ และอยากเป็นผู้สร้างมาตรฐานที่ดีในองค์กร อาชีพนี้น่าจะตอบโจทย์คุณ